Przejdź do głównych treściPrzejdź do wyszukiwarkiPrzejdź do głównego menu
piątek, 29 marca 2024 16:48

PARK KRAJOBRAZOWY GÓR SOWICH

Par Krajobrazowy Gór Sowich powstał w 1991 roku. Obejmuje obszar 8100 ha (nie posiada otuliny). Położony jest w Sudetach Środkowych i obejmuje centralną, najwyższą część Gór Sowich z kulminacją w postaci masywu Wielkiej Sowy (1015 m n.p.m.) i Kalenicą (964 m n.p.m.)
PARK KRAJOBRAZOWY GÓR SOWICH

W 1996 roku do parku włączono Masyw Włodarza (Włodarz 811 m n.p.m.), który oddzielony jest od reszty parku doliną potoku Walimka. Park od północy i południa graniczy  z Obszarem Chronionego Krajobrazu Góry Bardzkie i Sowie, który tworzy jego naturalne przedłużenie, pełniąc bardzo ważną funkcję korytarza ekologicznego tej części Sudetów. Park Krajobrazowy Gór Sowich jest jednym z 12 parków krajobrazowych Województwa Dolnośląskiego, obejmujących łącznie powierzchnię 10% jego obszaru tj. ok. 27000 ha. Z definicji park krajobrazowy obejmuje obszar chroniony ze względu na cenne wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu ich zachowania i popularyzacji w warunkach zrównoważonego rozwoju.

Do najważniejszych walorów przyrodniczych Parku należy jego budowa i geologiczna historia. Góry Sowie są najwyższym pasmem Sudetów Środkowych i jedynym, które leży w całości w Polsce. Góry Sowie obejmują swoim zasięgiem jednostkę geologiczną o nazwie blok sowiogórski lub kra sowiogórska. Składa się ona z dwóch części: górskiej i przedgórskiej. Ich granicę stanowi sudecki uskok brzeżny – największy uskok tektoniczny Sudetów, wzdłuż którego jednolita pierwotnie jednostka została nierównomiernie wydźwignięta w później fazie orogenezy alpejskiej. Gnejsowy górotwór Gór Sowich  przez wiele lat uchodził za największy w Polsce i jeden z najstarszych w Europie. Sugerowano prekambryjskie pochodzenie skał, a ich wiek szacowano nawet na ok. 2,5 mld lat. Po przeprowadzonych w latach 90. radiometrycznych występującego w gnejsach minerału – cyrkonu, ustalono, że skały te maja maksymalnie do 480 mln lat.  Pozostają jednak wciąż najstarszymi w całych Sudetach.

Gnejs budujący większość obszaru Gór Sowich to skała metamorficzna, powstająca głęboko pod powierzchnią ziemi w warunkach średnich lub wysokich ciśnień (0,6 – 0,8 Gpa) oraz temperaturze sięgającej 500 – 700 stopni Celsjusza. Gnejs jest skałą bardzo twardą i odporna na erozję. Spotykamy je w szeregu odmian uznaleznionych skałą z jakiej powstał (ortognejsy powstają ze skał wylewnych, zaś paragnejsy ze skał osadowych) oraz strukturą (wyróżniamy gnejsy magmatyczne, soczewkowe, słojowe, warstewkowe i inne). Wszystkie odmiany wyróżnia wyraźna tekstura kierunkowa, czyli dobrze widoczny liniowy układ składników skały. Charakterystyczne są również widoczne na powierzchni skał warstwy – tzw. laminy.

Sowiogórskie gnejsy zostały wypiętrzone w okresie najstarszym znanych procesów górotwórczych zwanych orogenezą kaledońską (początek w późnym kambrze ok. 500 mln lat temu), tworząc olbrzymie góry, które przez kolejne 100 mln lat uległy znacznemu obniżeniu w wyniku intensywnej erozji. W czasie kolejnej orogenezy waryscyjskiej (początek około 440 mln lat temu), pozostałości gór z fałdowań kaledońskich zostały podzielone i znów wypiętrzone. Teren dzisiejszych Gór Sowich był także okresowo zalewany przez ciepłe morze. O ostatecznym wyglądzie tej części Sudetów zdecydowała orogeneza alpejska. Przebiegała najintensywniej w paleogenie (ok. 65 – 23 mln lata temu) i wydźwignęła nierównomiernie górotwór całych Sudetów, tworząc typowy przykład gór zrębowych, z leżącymi na przemian różniej wysokości łańcuchami górskimi.

Dla ukształtowania terenu dzisiejszego Parku ogromne znaczenie miało nierównomierne wypiętrzenie bloku sowiogórskiego wzdłuż linii sudeckiego uskoku brzeżnego, które wystąpiło w okresie neogenu (ok. 23 – 2,5 mln lat temu). Jednolity dotąd  blok sudecki z Górami Sowimi podniósł się o kilkaset metrów wyżej, niż blok przedsudecki. 
 

Blisko 97% powierzchni Parku pokrywają lasy – są to głównie monokultury świerkowe, w mniejszym stopniu buczyny i lasy mieszane. Szczególnie ciekawe są fragmenty zachowanego górnoreglowego bory świerkowego o cechach pierwotnych w okolicy szczytu Wielkiej Sowy oraz karłowaty las bukowy w leżącym nieopodal rezerwacie przyrody Bukowa Kalenica. Wśród ciekawych chronionych roślin spotykanych w Parku i jego okolicach wymienić należy lilię złotogłów, wawrzynka wilczełyko, niezwykle rzadką paproć – zanokcicę serpentynową, arnikę górską, pełnika europejskiego, czy czosnek niedźwiedzi.

Fauna terenu Parku zbliżona jest do okolicznych rejonów Sudetów. Wśród większych zwierząt, poza typowymi gatunkami jak jeleń, sarna, dzik, czy borsuk, na uwagę zasługuje muflon; sprowadzony tutaj na początku XX wielu z Kostaryki i Sardynii przodek owcy domowej. Ważne z przyrodniczego punktu widzenia są siedliska kilkunastu gatunków nietoperza, chronionych w ramach Specjalnego Obszaru Ochrony siedliska Natura 2000. Spotyka się tutaj również rzadkie gatunki ptaków jak sowy, pluszcz, bocian czarny, sokół wędrowny, czy dzięcioł zielonosiwy.

Teren Parku pokrywa się ze wspomnianym wyżej SOO Natura 2000 Ostoja Nietoperzy Gór Sowich. Stwierdzono tutaj występowanie i objęto ochroną siedliska 18 z 25 gatunków żyjących w Polsce nietoperzy. W bezpośrednim sąsiedztwie Parku w Kotlinie Kamionkowskiej, leży SOO Kamionki, gdzie głównym przedmiotem ochrony jest jedno z największych siedlisk niewielkiej, rzadkiej i krytyczne zagrożonej wymarciem paproci – zanokcicy serpentynowej. 


Podziel się
Oceń